Nobel vật lý 2021: Biến đổi khí hậu

Giải Nobel Vật Lý năm nay khá bất ngờ. Với các nhà khoa học, họ bất ngờ nhưng là sự bất ngờ thích thú. Với công chúng, họ bất ngờ và khó hiểu. Bài viết dưới đây là viết cho TTCT số tuần này, bản đăng báo có thể ngắn hơn một chút.

Đạo đức và Kiểm soát quyền lực

Những gì xảy ra suốt hơn một năm rưỡi chống dịch, có nhiều cái quá ư lạm quyền từ phía nhà nước, có nhiều cái vượt qua cả đạo đức lẫn luân lý.

Sự thiếu vắng đạo đức, và hoàn toàn thiếu khoa học, có liên quan đến nhau. Mọi người có thể đọc Cách chúng ta mưu sự hành động và lối sống.

Sự lạm quyền là do thiếu checks and balances, trong đó thiếu dân biểu (đại biểu của dân) và địa phương biểu (đại điện của địa phương, cụ thể là của tình, của thành phố, có thể gọi là tỉnh biểu hay thành biểu). Mọi người có thể đọc Viện Dân Biểu.

hoặc đọc

Bựa một tí: Sự tích Vàng Anh

Bay bổng một tý: “Miệt mài trong cuộc truy hoan. Càng quen thuộc nết, càng dan díu tình.“

Bận óc một tí: “Về một cuốn sách của Lê Nin”.

Phục hồi kinh tế và complexity

Đọc các ý kiến, giải pháp, đề xuất về “phục hồi kinh tế”, thấy nặng về hành chính, quy trình, bước nọ bước kia, sở này làm cái này, sở kia làm cái kia… trong khi lại không ai nói gì đến complexity và complex system.

Linh tinh lúc xem EURO

Penrose nói về học tiểu học

Sau khi nhận giải Nobel vật lý, Penrose lên kênh youtube của Brian Greene nói chuyện (kênh World Science Festival).

Penrose kể về hồi bé đi học cấp một, lúc đó gia đình ông sống ở Canada. Ông học toán rất kém. Nhưng thầy dạy toán phát hiện ra cậu bé Penrose không phải là dốt nát đầu óc ngu tối, mà là cậu làm bài rất rất chậm. Sau đó thầy cho Penrose thêm thời gian làm bài.

Không ổn

Dịch diễn thì biến liên tục, cách chống dịch, nói đúng hơn là cách tiếp cận cứng nhắc và không theo kịp dịch.

Lúc đầu dịch, bùng phát lốm đốm, phát hiện F0, truy vết F1, F2, cách ly tập trung, thì còn ổn.

Linh tinh lang tang

Một ngày, trừ các thời gian ăn ngủ tắm ị đái, thực ra chỉ còn khoảng tối đa là mười bốn tiếng (trong đó có tám tiếng làm việc). Nếu tính thêm cả việc nhà (nấu ăn, dọn dẹp,…) chỉ còn mười hai tiếng. Nên thời gian đi lại (đi làm, đưa con đi học…) mà mất tầm 10% (độ tiếng rưỡi mỗi ngày), thì ok. Mất hơn, là lãng phí (thời gian, năng lượng đi đường, từ xăng xe, sức khỏe đến hệ thần kinh). Suốt mười lăm năm nay mình ra sức tuyên truyền điều này với bạn bè. Có những người bán biệt thự ở quận 7, thuê/mua chung cư quận nhất hoặc gần đó, ai cũng thấy happy: vợ chồng đi làm nhàn, con cái đi học nhanh; bạn bè hú nhau đi nhậu dễ (thời gian đi làm giảm từ một tiếng rưỡi cho một chiều đi hoặc về xuống chỉ còn tầm 35-45 phút, mà đấy là nhà khá giả, có lái xe riêng, chỉ phải ngồi không phải lái, mà còn thấy sướng như vậy).

Cái tên Kiki

Nếu bạn nghe thấy cái tên Kiki hẳn bạn sẽ nghĩ ngay đến một con chó, thậm chí là một con chó rất khôn nữa.

Nhưng mấy hôm nay cái tên Kiki được nhắc đến trên Zing News là tên của một sản phẩm trí khôn nhân tạo (AI: Artificial Intelligence) của Zalo. Nó là một trợ lý ngôn ngữ ảo, giống như Alexa của Amazon, hay Siri của Apple. Chỉ có điều con bot có tên gọi Kiki này được phát triển cho ngôn ngữ tự nhiên là tiếng Việt.

Chống tả khuynh

Trí thức, văn nghệ sĩ và báo chí thiên/cực tả có những tài năng không thể phủ nhận được.

1. Họ có siêu năng lực trong việc tô vẽ các lý tưởng cao đẹp, hầu hết là các lý tưởng ở tầm vóc nhân loại, toàn cầu.

Nobel vật lý cho Roger Penrose

Một phần bài này đã đăng trên Zing News ở đây với tên Nobel muộn cho người chỉ ra “Chúa không thích điểm kỳ dị khỏa thân.

“Định lý của Penrose đã chứng minh được bất cứ ngôi sao nào bị suy sụp vào trong sẽ phải tạo thành một điểm kỳ dị; lập luận ngược lại sẽ chứng minh được bất cứ vũ trụ đang giãn nở nào mà giống như mô hình Friedmann cũng phải bắt đầu từ một điểm kỳ dị.”

Stephen Hawking

Chống cát cứ

Bản chất của bất cứ nhà nước chuyên chế nào cũng là tập quyền. Tức là tập trung toàn bộ quyền lực vào người đứng đầu nhà nước ấy, xưa là hoàng đế, sau này là đảng trưởng, quốc trưởng. Đồng thời quyền lực nhà nước chỉ chuyển giao và kế thừa trong giới “tinh hoa chính trị”, ngày xưa là “hoàng gia”, nay là nhóm nhỏ các đảng viên chóp bu của đảng cầm quyền.